تربیت و بزرگکردن کودکان یکی از سختترین و در عینحال لذتبخشترین مشاغل جهان است؛ در حالی که عموم ما به هنگام مواجهه با آن کمترین دانش و تجربه را دربارهاش داریم. در این مقاله ۹ نکته در مورد فرزندپروری گفته شدهاست که میتواند به شما کمک کند به عنوان والدین احساس رضایت بیشتری داشته باشید.
عزتنفس فرزندتان را بالا ببرید.
پرورش کودک با حسی که او از شما نسبت به خودش میگیرد شکل خواهد گرفت. کودک، لحن صدا، زبان بدن و هر عبارتی که شما میگویید را در حافظهاش ضبط و ادراک میکند. گفتار و اعمال شما به عنوان والد بیشترین تاثیر را بر عزت نفس فرزندتان میگذارد. از دستاورد و موفقیتهای کودک، هر چند کوچک باشد، تعریف و حمایت کنید. گرفتن حتی یک لبخند از جانب شما باعث میشود کودک احساس غرور کند. به او اجازه دهید کارهایی را فردی انجام دهد، انجام کارها به طور مستقل کودک را قادر و قدرتمند میکند. در مقابل، کوچک شمردن کارها و نظرات او یا مقایسه او با دیگر کودکان، احساس بیارزشی را در او ایجاد و تقویت میکند. از تنبیه و تخریب کلامی خودداری کنید! از کلمات به عنوان سلاح استفاده نکنید، جملاتی مانند: «چه کار احمقانه ای!» یا «تو از برادر/خواهر کوچیکت هم بچهتری!» این جملات مانند تنبیه و ضربات فیزیکی باعث آسیب میشوند و چه بسا بیشتر! کلمات خود را با دقت انتخاب کنید و دلسوز باشید. به بچههای خود بگویید که همه اشتباه میکنند، بگذارید فرزندانتان بدانند که همه آدمها اشتباه میکنند و شما هنوز هم آنها را دوست دارید، حتی زمانی که آنها رفتار اشتباهی داشتهاند.
ویژگیهای مثبت کودک را ببینید و تشویق کنید.
آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چند بار در یک روز به فرزندانتان واکنش منفی نشان میدهید؟ از امروز بیشتر توجه کنید! احتمالاً بیشتر از تعریف و تمجید، هجو و انتقاد میکنید! این رفتارهای سختگیرانه کودکان را از شما دور میکنند. روشی موثرتر از سرزنشهای مکرر این است که به کارهای خوب آنها توجه کنید و اگر آن را شکار کردید او را تشویق کنید: مثلا بگویید «بدون اینکه ازت بخوام تختت رو مرتب کردی، این کارت معرکه بود!» یا «من داشتم بازی تو با خواهرت رو تماشا میکردم و تو خیلی صبور بودی». بنابراین هر روز به دنبال کوچکترین نکات و شکار لحظهها باشید که چیزی برای ستایش، تشویق و تمجید کودک پیدا کنید. عشق، آغوش و تعریف شما معجزه میکند! خیلی زود متوجه خواهید شد که با تشویق و جملات محبتآمیز به جای سختگیریهای بیمورد، فرزند شما روحیه و نشاط بیشتری خواهد گرفت، زودتر به رشد مطلوب و مد نظر شما برای تربیت نزدیک خواهد شد و با شما صمیمیتر میشود.
محدودیتها را تعیین و با نظم خود سازگار کنید.
نظم و انضباط در هر خانواده لازم است. هدف از نظم و ترتیب این است که به کودکان در انتخاب رفتارهای قابل قبول و یادگیری کنترل خود کمک کنیم. آنها ممکن است محدودیتهایی را که شما برایشان تعیین کردهاید، محک بزنند، اما به این محدودیتها برای رشد و وارد شدن به دنیای بزرگسالان نیاز دارند. وضع قوانین خانه به بچهها کمک میکند انتظارات شما را درک کرده و خودکنترلی درونشان ایجاد شود. برخی از قوانین ممکن است شامل موارد زیر باشد: «تا زمان انجام تکالیف، خبری از تماشای تلویزیون نیست!» یا «شوخی دستی، صداکردن دوستان با القاب بد، دست انداختن یا متلکهای آزاردهنده هنگام بازی ممنوع!».
با فرزندانتان وقت بگذرانید.
متاسفانه در برخی از خانوادهها دورهمی برای یک وعده غذایی خانوادگی دشوار است، چه برسد به اینکه زمانی را برای وقت گذراندن با کودک خالی کنند. اما احتمالاً چیزی وجود ندارد که بچهها بیشتر از این کار دوست داشته باشند. صبح ۱۰ دقیقه زودتر از خواب بیدار شوید تا بتوانید با کودک خود صبحانه بخورید یا ظروف را در سینک بگذارید و بعد از شام با فرزند خود بروید و قدم بزنید. بچههایی که توجه مورد نیاز از خانواده خود را دریافت نمیکنند، اغلب رفتارهای نادرست انجام میدهند، زیرا میدانند که با این کارها، توجه خانواده را به خود جلب میکنند. بسیاری از والدین اشاره کردهاند که هرگاه برای فرزند خود وقت میگذارند، حال خودشان هم بهتر است.
پیشنهاد ما این است که هر هفته حداقل یک «شب ویژه» برای در کنار هم بودن داشته باشید و به فرزندان خود اجازه دهید در تصمیمگیری در مورد چگونگی وقت گذراندن، کمک کنند. به دنبال راههای دیگر برای ارتباط با اعضای خانواده، مخصوصاً فرزندتان باشید. مثلاً یادداشت یا چیز خاصی که کودک را خوشحال کند، زیر بالشت یا کنار ظرف غذای کودک خود قرار دهید. از آنجا که فرصتهای کمتری برای دورهمی خانوادگی با حضور همزمان پدر، مادر و نوجوان پیش میآید، والدین باید تمام تلاش خود را بکنند تا وقتی نوجوان خودش تمایل به گفتوگو یا مشارکت در فعالیتهای خانوادگی دارد، در دسترس او باشند یا وقت خود را خالی کنند. حضور در کنسرتها، بازیهای ورزشی و سایر رویدادها با نوجوان، ارتباط محبتآمیزی را ایجاد میکند و به شما این امکان را میدهد که درباره فرزندتان و دوستانش بیشتر بدانید.
الگوی خوبی باشید.
کودکان با تماشای والدین خود چیزهای زیادی در مورد نحوه رفتار کردن یاد میگیرند. هرچه سن آنها کمتر باشد، نشانههای بیشتری از شما میگیرند. قبل از این که جلوی کودک خود رفتاری پرخاشگرانه و عصبی داشته باشید و صدای خود را بالا ببرید، به این فکر کنید که «آیا من میخواهم کودکم هنگام عصبانیت اینگونه رفتار کند؟» حواستان باشد که فرزندانتان دائماً شما را زیر نظر دارند. مطالعات نشان دادهاست كودكانی كه در هنگام عصبانیت، خشونت فیزیکی بروز میدهند، معمولاً الگوی پرخاشگری در خانه و بین اعضای خانوده دارند. آنگونه که میخواهید عمل کنند عمل کنید: «احترام بگذارید، صمیمیت داشته باشید، صداقت به خرج دهید، مهربانی کنید و بردباری داشته باشید، متواضعانه رفتار کنید و بلافاصله انتظار رفتار متقابل نداشته باشید.» با فرزندان خود همانگونه رفتار کنید که انتظار دارید آنها با شما و دیگران رفتار کنند.
ارتباطات را در اولویت قرار دهید.
اگر اغلب از رفتار فرزندتان ناامید میشوید، شاید انتظارات غیر واقعبینانهای از او دارید. والدینی که فکر میکنند کودک من «باید» در فلان کار برتر باشد، میتوانند از طریق مطالعه در مورد این موضوع یا صحبت با والدین دیگر یا متخصصان کودک، تا حدودی به بهبود اوضاع و فرزندپروری واقعبینانهتر برسند. محیطهای کودکان بر رفتار آنها تأثیر میگذارد؛ بنابراین ممکن است بتوانید با تغییر محیط آن رفتار را تغییر دهید. اگر متوجه شدید که دائماً به کودک ۲ ساله خود «نه» میگویید، به دنبال راههایی برای تغییر محیط اطراف خود باشید تا کمتر کودک را از انجام کاری منع کنید، مثلا اگر ظرف شکستنی روی میز است که هنگام دوییدن یا بازی خطر برخورد کودک با آن وجود دارد بجای «بشین، نکن، ندو» و چنین مواردی، برای مدتی آن شی را جابهجا کرده و در محیط تغییر ایجاد کنید. این امر باعث ناامیدی کمتر هردوی شما خواهد شد.
با تغییر و بزرگ شدن فرزندتان، به تدریج باید سبک فرزندپروری خود را تغییر دهید. چون چیزی که در یک دوره روی فرزند شما اثر گذار بودهاست، به احتمال زیاد طی یک یا دو سال بعد به همان خوبی موثر و پاسخگوی نیازهای شما و فرزندتان نخواهد بود. نوجوانان کمتر از والدین خود الگو میگیرند، آنها تمایل دارند بیشتر به دنبال الگوهای همسن و سالان خود باشند. اما در عین حالی که به نوجوان خود اجازه میدهید استقلال بیشتری کسب کند، همچنان به راهنمایی، تشویق، تربیت و گاهی تنبیه مناسب خود ادامه دهید. از هر لحظه و موقعیتی که پیش آمد برای ایجاد ارتباط و صمیمیت استفاده کنید!
نشان دهید که عشق شما به کودک بیقید و شرط است.
به عنوان والدین، وظیفه شماست فرزندان خود را اصلاح و راهنمایی کنید. اما نحوه بیان راهنمایی شما، تفاوت بسیاری در نحوه دریافت آن توسط کودک ایجاد میکند. وقتی مجبور هستید با کودک خود مقابله کنید از سرزنش، انتقاد یا عیبجویی که باعث کاهش اعتماد به نفس میشود و میتواند موجب کینه شود خودداری کنید. در عوض سعی کنید حتی زمانی که فرزندانتان را تنبیه میکنید، از شیوههای والدگری و فرزندپروری مناسب استفاده کنید. مطمئن شوید که آنها میدانند اگر چه دفعه بعد از آنها انتظار دارید بهتر باشند، اما عشق شما تحت هر شرایطی وجود دارد و دوست دار آنها هستید.
-
به نیازها و محدودیتهای خود اهمیت دهید.
