کارگاه اندیشه جستجوگری
درباره این دوره
جستجوگری به صورت عام اولین گام یادگیری و به صورت خاص اولین دوره کارگاه اندیشه است. طی دوره کارگاه اندیشه جستجوگری، اندیشه‌ورز به کمک مشوق‌ها و تلنگر‌هایی که تسهیلگر در طول کارگاه‌های اندیشه دنبال می‌کند، می‌تواند در مسیر اندیشه‌ورزی به شیوه‌ای پویا و فعال گام بردارد.
در اینجا اندیشه‌ورز مانند شیوه‌ای که در مدارس دنبال می‌شود، صندوق ذخیره اطلاعات نیست و تسهیلگر قرار است او را به سمت تحقیق، پژوهیدن و پرورش فکر هدایت کند تا او بتواند به مرحله جوشش اندیشه از درون برسد. تسهیلگر، اندیشه‌ورز را در تعامل و گفت‌و‌گو از طریق کندوکاو گروهی و مشترک در این مسیر همراهی می‌کند.
دوره جستجوگری یعنی آغازی بر یادگیرندگی مادام العمر. راهبرد تربیتی دوره جستجوگری که در تمام فرآیند کارگاه اندیشه وجود دارد، «گفت‌و‌گو» است. در اصل جستجوگری، اولین مرحله از یادگیری گفت‌و‌گو برای اندیشه‌ورزی است. در این دوره، اندیشه‌ورز از طریق کندوکاو در داستان‌های اندیشه‌ورزانه و گفت‌و‌گو درباره مسائل مختلف و امور تازه رشد می‌کند.
اهداف یادگیری
زمانبندی دوره
- این دوره سطح مقدماتی یا اولین سطح از مِگادوره کارگاه اندیشه است. با وجود این که این سطوح، به هم پیوسته و مرتبط هستند و به مرور یکدیگر را کامل می‌کنند اما هریک از آنان به تنهایی ساختار مستقل خود را دارند؛ به این معنی که برای اندیشه‌ورز، زمینه بهره‌بردن و یادگیری از آن فراهم است. شرط طی کردن مراتب بالاتر کارگاه اندیشه، گذر از مراحل قبلی آن است.
- دوره کارگاه اندیشه جستجوگری یک سال بوده و در 4 ترم 3 ماهه برگزار می‌شود. اعضاء و اندیشه‌ورزان دوره در هر هفته یک جلسه 1:30 ساعته گفت‌و‌گوی آنلاین و تمریناتی برای ساعت دیگر دارند.
مخاطبین دوره
- دوره کارگاه اندیشه جستجوگری مختص کودکان 10 تا 11 سال است.
- کودکانی هستند که می‌خواهند ذهن اندیشه‌ورز داشته‌باشند.
- کودکانی که می‌خواهند جامع‌تر و عمیق‌تر نظریه‌ورزی کنند.
- کودکانی که از ابراز نظر در جمع خجالت می‌کشند.
- کودکانی که می‌خواهند در مسیر ارزیابی منطقی‌تری گام بردارند.
- کودکانی که می‌خواهند توانمندی گوش‌دادن فعال را یاد بگیرند و تجربه کنند.
سرفصل های دوره
-
تعریف کارگاه اندیشه
فراگیران و اندیشه‌ورزان کارگاه اندیشه قبل از هرچیزی با فرآیند کارگاه آشنا می‌شوند، زیرا اندیشه‌ورزان در فرآیندهای کلاسی به صورت هدفمند مسیر مشخص شده‌ای را برای یادگیری دارند، در حالی که در کارگاه شاگردان به صورت فرآیندی و آن هم در راهبرد گفت‌و‌گو، یادگیری را تجربه می‌کنند. از این رو آن‌ها باید بدانند که در چه فرآیند یادگیری قرار گرفته‌اند. این مفهوم با طرح مسئله با شیوه تعاملی در فرآیند گفت‌و‌گو با فراگیران مورد بررسی و مفاهمه قرار خواهد گرفت.
-
گفت‌و‌گو
بسیاری از دعواهایی که در جهان هستی ناشی از خوب گوش‌ندادن ایجاده شده‌اند. در حقیقت چون گفت‌و‌گو صورت نگرفته، نزاع و دعوا به وجود آمده‌است. گفت‌و‌گو فرآیند درست‌تر گفتن و درست‌تر گوش‌دادن برای فهمیدن یا فهم بهتر است. این یادگیری از آن جهت مهم است که یکی از مهمترین راهبردهای انسانی در تعلیم و تربیت پیشرو در جهان محسوب می‌شود. از طرفی حکمای بزرگ نیز آن را به عنوان یکی از مهمترین روش‌های اندیشه مطرح می‌کرده‌اند. یادگیری گفت‌و‌گو در کارگاه اندیشه به شیوه گفت‌و‌گو و از طریق طرح مسئله توسط تسهیلگر توانا و مشارکت اعضاء کارگاه صورت می‌گیرد.
-
واقعیت
پژوهشگران به دنبال کشف واقعیات هستند. واقعیت یعنی آن چیزی که هست. در مقابل آن ما با توهم یا عدم روبه‌رو هستیم. وقتی اندیشه‌ورز می‌خواهند اندیشه‌ورزی را آغاز کند قبل از هرچیزی باید بتواند بین واقعیت و غیر واقعیت تمییز قائل شود. واقعیت به عنوان مهمترین مسئله در کشف حقایق عالم و یکی از درس‌های پایه در تعلیم و تربیت جهان است. در کارگاه اندیشه جستجوگری نیز تسهیلگر به عنوان یک تمرین از شاگردان می خواهد که در اطراف خود چند واقعیت تلخ و چند واقعیت شیرین را جستجو کنند. آن‌گاه با طرح سوالات سقراطی این چالش را ایجاد می‌کند که واقعیات تلخ چه بسا شیرین بودند یا بالعکس. پس از آن در فرآیند کارگاه، اندیشه‌ورزان می‌آموزند که واقعیت را فارغ از توهم مورد ارزیابی قرار دهند.
-
منطق
منطق دانشی است که خطای فکر را مشخص می‌کند. در حقیقت علم منطق در خدمت دیگر علوم از جمله اندیشه و حکمت است و علمی کاربردی به حساب می‌آید. بیشتر مردم فکر می‌کنند با منطق آشنایی کامل و دقیقی دارند اما این در حالی است که اگر از آن‌ها بخواهیم تا تعریف مشخصی از علم منطق ارائه کنند اکثرا ناتوان هستند. اولین گام در درست سخن گفتن، آگاهی و آشنایی با منطق است. اصولا پژوهش و فهمیدن نیاز به منطق دارد، برای همین منطق علمی ضروری و پر اهمیت است. در کارگاه اندیشه به وسیله داستان‌ها و مسئله‌هایی ذهن شاگرد با ضعف منطق یا قوت منطق آشنا شده و پس از ایجاد آمادگی ذهنی، مربی به طور مستقیم طرح مسئله منطقی را آغاز می‌کند.
-
گفت‌و‌گوی مریخی
مریخی شدن در کارگاه اندیشه یعنی تا کسی کلمه و جمله‌ای را نفهمد، اجازه ادامه سخن گفتن را به طرف مقابل ندهد. طرف مقابل فرد مریخی باید هر واژه‌ای را که انتخاب می‌کند بتواند برای شخص مریخی‌شده به صورت واضح و دقیق شرح کند و او را قانع کند. گفت‌و‌گوی مریخی آغاز یادگیری همدلی به ویژه با کسانی است که حرف‌ها و کلمات ما را به طور دقیق متوجه نشده و به همین علت دچار سوءتفاهم می‌شوند. یکی از راه‌های برطرف کردن سوءتفاهم‌های زبانی، گفت‌و‌گوی مریخی است.
-
خودتصحیحی و خود ارزیابی
اندیشه‌ورزان کارگاه اندیشه باید یاد بگیرند که در انتهای جلسه گفت‌و‌گو، خود را ارزیابی کنند. خودارزیابی‌ها بر سه محور هستند:
- آیا خودتصحیحی داشته‌اید؟
- آیا چیزی به شما اضافه شده‌است؟
- آیا مسئله‌ای برای شما به وجود آمده‌است؟
خودتصحیحی مهمترین دلیل اندیشه‌ورزی و پژوهش است. به این نحو که وقتی اندیشه‌ورز در گفت‌و‌گو متوجه خطای فکری خود می‌گردد، به تصحیح آن پرداخته و به عنوان تامل و ارزشیابی آن را عرضه می‌کند. در کارگاه اندیشه، اندیشه‌ورزان و تسهیلگر با تعامل و همراهی یکدیگر فرآیند یادگیری را طی کرده و تجربه می‌کنند. تسهیلگر نیز به همراه شاگردان خودتصحیحی خواهد کرد و از طرفی خودتصحیحی شاگردان را ارج می‌نهد.
مربیان شما
صادق کشاورزیان
متخصص تعلیم و تربیت
ای همه دریا چه خواهی کرد؟ نَم؟ وی همه هستی چه جویی؟ عدم؟
کودکان معماران خودآموخته خلاق‌اند. آن‌ها پر از «امکان»های رشد و توسعه وجودی هستند که هنوز توسط تربیت تنگ‌نظرانه دچار آسیب نشده‌است. من فکر می‌کنم آموزش، آموختن و همراهی با کودکان، نوجوانان و جوانان است که ما را به شور زندگی، ایمان به انسان و امید به فردایی بهتر گره می‌زند. شاید بتوان تربیت را همچون سفری توصیف کرد که از خودشناسی و خودآفرینی آغاز شده و تا تغییر و زیبا کردن جهان امتداد می‌یابد؛ سفری از غار ناآگاهی ذهن تا روشنایی آفرینشگری. در این راه «هنر» ره توشه ماست.
برخی از سوابق و تجربیات علمی و عملی صادق کشاورزیان: - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت - مدرس دانشگاه - طراح و مدرس برنامه‌های درسی «درک و بیان محیط»، «طراحی با دست آزاد» و «مبانی هنرهای تجسمی» - پژوهشگر و نویسنده در زمینه هنر و تفکر انتقادی
